Ղազախստանը միանում է «Աբրահամյան համաձայնագրերին»

Նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմը շարունակում է ընդլայնել Մերձավոր Արևելքում խաղաղության և կայունության ճարտարապետությունը՝ հայտարարելով Ղազախստանի՝ «Աբրահամյան համաձայնագրերին» միանալու մասին։ Այս քայլը, որը նպատակ ունի կարգավորել հարաբերություններն Իսրայելի և մուսուլմանական մեծամասնություն ունեցող երկրների միջև, նշանավորում է նոր փուլ Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանի համար։

Հայտարարությունը հաջորդել է նախագահ Թրամփի, Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուի և Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևի միջև կայացած հեռախոսազրույցին։ «Մենք շուտով կհայտարարենք ստորագրման արարողության մասին՝ այն պաշտոնական դարձնելու համար, և կան շատ այլ երկրներ, որոնք փորձում են միանալ ՈՒԺԻ այս ակումբին», - գրել է Թրամփը «Truth Social» իր հարթակում։ Բարձր գնահատելով այս իրադարձությունը՝ նա նշել է. «Ղազախստանը իմ երկրորդ նախագահական ժամկետի ընթացքում առաջին երկիրն է, որը միանում է «Աբրահամյան համաձայնագրերին», և սա շատերից առաջինն է»։

Նա նաև հավելել է, որ Ղազախստանի կառավարությունը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում այս որոշումը բնութագրվել է որպես «բնական և տրամաբանական» քայլ։

«Մեր սպասվող միացումը «Աբրահամյան համաձայնագրերին» Ղազախստանի՝ երկխոսության, փոխադարձ հարգանքի և տարածաշրջանային կայունության վրա հիմնված արտաքին քաղաքականության բնական և տրամաբանական շարունակությունն է», - ասված է հայտարարության մեջ։ Այսպիսով, Ղազախստանը դառնում է ասիական առաջին երկիրը, որը միանում է այս նախաձեռնությանը 2020 թվականից ի վեր, երբ ԱՄԷ-ն, Բահրեյնը և Մարոկկոն կարգավորեցին հարաբերություններն Իսրայելի հետ։

Իր հերթին, նախագահ Տոկաևը վերահաստատել է Ղազախստանի հանձնառությունն ԱՄՆ-ի հետ ռազմավարական գործընկերության ամրապնդմանը։ Նա ընդգծել է, որ հենց Դոնալդ Թրամփի նախագահության առաջին ժամկետում երկու երկրների հարաբերություններն ամրագրվեցին ընդլայնված ռազմավարական գործընկերության մակարդակով։ Տոկաևի խոսքով՝ Միացյալ Նահանգները, ավելի քան 100 միլիարդ դոլար ներդնելով Ղազախստանի տնտեսության մեջ, մնում է երկրի խոշորագույն ներդրողը և նրա զարգացման «հավերժական շարժիչը»։ Վերջին տարիներին ապրանքաշրջանառությունը կրկնապատկվել է՝ հասնելով գրեթե 5 միլիարդ դոլարի, երկրում գործում է ավելի քան 600 ամերիկյան ընկերություն, իսկ Ղազախստանն ապահովում է ԱՄՆ-ի ուրանի ներքին պահանջարկի մոտ մեկ քառորդը։

Տոկաևը նաև իր բարձր գնահատանքն է հայտնել Թրամփի «իմաստուն և համարձակ քաղաքականության» վերաբերյալ՝ նշելով, որ այն արժանի է աջակցության ամբողջ աշխարհում։ Նա իր հիացմունքն է հայտնել «Նորից մեծ դարձնենք Ամերիկան» հայեցակարգի առթիվ՝ այն անվանելով ոգեշնչման աղբյուր։

Թեև Ղազախստանն արդեն իսկ ունի լիարժեք դիվանագիտական և տնտեսական կապեր Իսրայելի հետ, այս քայլը դիտարկվում է ոչ միայն խորհրդանշական համատեքստում։ Պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն ընդգծել է, որ սա պարզապես դիվանագիտական հարաբերություններից անդին ընդլայնված գործընկերություն է։ «Սա... համաձայնագրի մաս կազմող մյուս բոլոր երկրների հետ է։ Այժմ դուք ստեղծում եք գործընկերություն, որը յուրահատուկ տնտեսական զարգացում է բերում բոլոր տեսակի հարցերի շուրջ, որոնց վրա նրանք կարող են միասին աշխատել», - պարզաբանել է նա։

Այս զարգացումը տեղի է ունեցել Թրամփի և Կենտրոնական Ասիայի հինգ երկրների՝ Ղազախստանի, Ղրղզստանի, Տաջիկստանի, Թուրքմենստանի և Ուզբեկստանի ղեկավարների հետ Սպիտակ տանը կայացած հանդիպմանը զուգահեռ։ Հանդիպումը դիտարկվում է որպես ԱՄՆ-ի ջանքերի մի մաս՝ ուժեղացնելու իր ազդեցությունը Ռուսաստանի և Չինաստանի կողմից ավանդաբար գերիշխող տարածաշրջանում։ «Այստեղ ներկայացված երկրներից մի քանիսը կմիանան «Աբրահամյան համաձայնագրերին»... և այդ հայտարարությունները կկատարվեն առաջիկայում», - հավելել է Թրամփը։

Դիտորդների կարծիքով, Ղազախստանի միացումը կարող է նոր լիցք հաղորդել «Աբրահամյան համաձայնագրերին», որոնց ընդլայնումը դանդաղել էր Գազայի հատվածում տեղի ունեցած պատերազմի ընթացքում։ Նախաձեռնությունը, որը Թրամփի առաջին նախագահական ժամկետի կարևորագույն արտաքին քաղաքական ձեռքբերումներից է, 2020 թվականին արդեն իսկ միավորել էր Արաբական Միացյալ Էմիրություններին, Բահրեյնին և Մարոկկոյին։ Վարչակազմը հույսեր է կապում նաև տարածաշրջանային գերտերության՝ Սաուդյան Արաբիայի հնարավոր միանալու հետ, թեև Ռիադն իր մասնակցությունը պայմանավորում է Պաղեստինի պետականության հաստատմանն ուղղված հստակ քայլերով։